Gisteren was ik naar de verkoopmanifestatie van vrije verkaveling in Almere. Samen met goede vriend en fotograaf N., die tevens gebouwen fotografeert, ging ik op stap. Mijn scriptie gaat immers over de juridische grenzen ten aanzien van duurzaam bouwen, dus een dagje praktijk was mij welkom. Mijn speciale interesse ging uit naar de 12 kavels die beschikbaar waren gesteld voor duurzaam bouwen-projecten.

We waren te vroeg uitgestapt en kwamen als eerste aan bij een promotiebus, ingericht voor de verkoop van reeds geplande en ontworpen huizen. Ik vroeg een van de aanwezige standhouders, een makelaar, in hoeverre aan duurzaamheid vorm was gegeven bij het bouwproject dat ze probeerde te slijten.
“Niet,” antwoordde de vrouw.
“Dus u bouwt lekker conventioneel?” vroeg ik een tikkeltje obstinaat. De vrouw dacht na terwijl je alarmbelletjes in haar hoofd zag afgaan.
“In het midden komt een biologische zwemvijver,” zei ze uiteindelijk. “Met aan de weerszijden allemaal waterplanten die het water zuiveren, en waar allemaal dieren kunnen wonen. Maar echt duurzaam zoals zonnepanelen, nee.”
“Oh,” zei ik, terwijl ik besluit niet in te gaan op haar fragmentarische en minimalistische kijk op duurzaamheid (‘zonnepanelen’). Prachtige jeugd-vakantieherinneringen doemden op.
“Lekker zwemmen tussen de ringslangen?” Met afschuw werd ik aangestaard.
Uiteindelijk legde ik uit dat ik voor mijn scriptie informatie zoek over duurzaam bouwen en vroeg haar of ze mij de juiste richting op kan wijzen. Letterlijk, want inhoudelijk had ik werkelijk niets bij haar te zoeken.
“Kom je hier alleen voor je scriptie of ben je ook van plan iets te kopen?” vroeg ze laatdunkend.
“Neeeeeeee,” riep ik uit. “Wonen in Almere, verschrikkelijk, ik moet er niet aan denken.”
1-1.

De schaapachtige blik in de ogen van de meeste architecten als ik over duurzaamheid begin is treffend. En al helemaal als ik over het juridische spanningsveld begin. Daar hebben ze nog nooit van gehoord, noch over nagedacht. Nou ja, ieder zijn vakgebied, zullen we maar zeggen. Een van de 12 kavels bestemd voor duurzaamheid is al vergeven door een prijsvraag. De woning is zelfvoorzienend, een prachtig ontwerp. Van het woord autarkisch willen ze echter niets horen.

“Je moet het aan de gemeente vragen hoe ze het willen gaan doen,” zegt een van de architecten. “Volgens mij moeten we speciale ontheffing krijgen van VROM, maar de vergunningen zijn nog niet rond, en we hebben nog niets zwart-wit op papier.”
Ik vraag verder: het hele te verkavelen gebied word aangesloten op stadsverwarming. Dit betekent dat alle twaalf kavels moeten kiezen voor geen aansluiting, of voor een gezamelijke aansluiting. Er geldt namelijk een wettelijke aansluitingsplicht op het energienetwerk, riolering etcetera. Tja, dat heb je toch helemaal niet nodig, als je een beetje goed nadenkt… Maar het is of een gezamenlijke ontheffing, of geen.

Ik kom een ambtenaar van de gemeente Almere tegen: gelukkig begrijpt hij eindelijk wat ik bedoel met juridisch spanningsveld. Het Bouwbesluit, dat de technische eisen beschrijft waaraan een huis moet voldoen, is als het ware een klein doosje waar binnen gebouwd moet worden. De muren een beetje oprekken, ontheffingen etc, dat zijn mogelijkheden, wil je echt duurzaam bouwen (en van bijv. de verplichte ruimte voor de meterkast of de verplichte betonnen vloer/fundering willen ontkomen). Hij geeft mij de naam van de specialist binnen Almere, morgen zal ik hem bellen. Ik ben heel benieuwd.

Uiteindelijk stuit ik op twee architecten die mij gelukkig helemaal begrijpen, en langzaam komt hun frustratie boven. Materiaalgebruik dat niet is toegestaan (bijv. wanden van gerecycled glas), financiering die niet rond komt (duurzaam bouwen is vaak duurder), garanties die niet afgegeven willen worden en zo nog veel meer.
Uiteindelijk zegt een van de architecten:
“Een huis zou zo gebouwd en ingericht moeten zijn, dat elke keuze die je maakt, duurzaam is. Duurzaamheid moet zo gefaciliteerd zijn, dat je niet meer na hoeft te denken over je keuze.”

Hear hear! Kan deze filosofie niet worden geextrapoleerd naar in alles wat je doet? Zou zo een maatschappij niet moeten ingericht zijn? Of zoals een reclame poster zei, die ik tegenkwam tijdens een van mijn lange fietstochten:
Bestaat er dan zoiets als maatschappelijk ONverantwoord ondernemen – waar zijn we eigenlijk mee bezig?
We maakten een rondje over het terrein, schoten wat plaatjes en keken naar de oer-conventionele voorbeeldhuisjes, die reeds ter inspiratie voor de zelfbouwer waren neergezet.